Xocalı soyqırımı – Azərbaycan xalqının XX əsrin sonlarında 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə üzləşdiyi, tarixə düşmüş dəhşətli faciədir. Bu faciə təkcə Azərbaycan xalqına deyil,bütün bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş ən ağır cinayətlərdən biridir. Və bu soyqırım cinayətkar erməni siyasətinin çirkin nəticəsidir. Xocalı soyqırımı – cinayətkarlar tərəfindən əvvəlcədən düşünülmüş və hər bir düşmənin şüur altına xaincəsinə yeridilmiş bir plan olmuşdur.
Həmin plan məhz fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə həyata keçirilir. Məqsəd təkcə şəhər və kəndləri işğal etmək yox, beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini kobudcasına pozaraq dinc əhaliyə qarşı amansız, misli görünməmiş divan tutmaq idi.
Hələ işğaldan əvvəl 1991-1992-ci ilin dekabr və yanvar aylarında Xocalı rayonu kəndləri ilə birlikdə tez-tez düşmənlərin silahlar və texnikalarla hücumuna məruz qalmışdı. Artıq neçə ay idi əhali üçün nə qaz, nə də işıq var idi. Rayona giriş-çıxış demək olar ki, yox idi. Təkcə hava yolları, bir də dağlarla gediləcək piyada cığırlar ümid nöqtəsi idi. Başqa hər tərəf düşmən nəzarətində idi. Düşmənlər Xocalıya çıxan bütün yolları ələ keçirmişdilər. Dinc əhalinin tab gətirməyəcəyini görən mənfur düşmənlər Xocalını mühasirəyə almış, öz iyrənc planlarını həyata keçirmək üçün sanki tələsirmişlər. Həmin gecədən bir gün əvvəl axşam saatlarında 2000 erməni döyüşçüsü Xocalının 3 tərəfindəki yüksəkliklərdən irəliləyərək, əhalini sıxışdırmağa başlamışlar. Artıq onların planları baş tutmuşdu. Bir yanda aylardı təcavüzə məruz qalan, ac-susuz, əliyalın əhali o bir tərəfdə isə elan edilməmiş müharibəyə özbaşına hər tərəfli hazır olan düşmən ordusu. Və bir də Xankəndində yerləşən rus ordusundan onlara dəstək olan rus əsgərləri. 26 Fevral səhərə qədər həyata keçirilən hücum, təcavüz, qətliam. Erməni vandalizminin gecə qaranlıqda törətdiyi işgəncələr, səhərin tarixini günahsız insanların qanı ilə yazdı. O gün günahsız insanların fəryadı, uşaqların çığırtısı, işgəncə görən insanların qorxunc bağırtısı gecənin sükunətini pozurdu.Yandırılmış evlərdə təkcə taxta-şalban yox, insanlar közə dönürdü. Ata-ananın gözü önündə övladlarının başı bədənindən ayrılır, xırda-xırda doğranırdı. İnsanlar üzərində öz vəhşi təcrübələrini həyata keçirən qəddar düşmən əsgərləri etdikləri hər bir hərəkətdən zövq alırdılar. Bəziləri üçün belə ölüm ən gözəl qurtuluş idi. Çünki hələ əsir götürülmüş sakinlər onlari nələr gözlədiyini bilmirdilər. Əsirlərə qarşı edilən vəhşiliklər isə daha kəskin və dözülməz olmuşdu.
Torpaqları talan, düşmən tapdağı altda olan Azərbaycan xalqı bu vəhşiliyi bir gün belə unutmadı. Qaçqın və məcburi köçkünlər öz doğma el-obalarını görmək istəklərini heç bir zaman öldürmədilər. Ayaqyalın, başıaçıq evlərindən didərgin düşən qəlbi yaralılarımız Vətən həsrəti çəkə-çəkə qeyrətli, bu torpağa layiq övladlar böyütdülər. Ali baş komandan İlham Əliyev cənablarının bircə əmrini gözlədilər.
Azərbaycan-Ermənistan sərhədləri arasında atəşkəsi pozan ermənilər 14 iyul 2020-ci ildə yenə də öz xain hislərindən əl çəkmir, torpaqlarımızı atəşə tuturlar. Atışma zamanı 1 general, 7 zabit və əsgərimiz şəhid olur. Onların şəhidlik zirvəsinə ucalması Dağlıq Qarabağın işğaldan qutarması üçün bir işıq qığılcımı oldu. Bir daha şəhid verən Azərbaycan xalqı bütünlüklə ayağa qalxdı.
27 sentyabr 2020-ci ildə hamı bir nəfər kimi səfərbər oldu. Öz torpaqlarını yağı düşmən tapdağından təmizləmək üçün bütün xalq bir oldu. İstər ön cəbhə, istər arxa cəbhə hər kəsin bir məqsədi, arzusu, amalı bir idi. Qarabağın işğal altındakı torpaqları qayıtmalı, yenidən çiçəklənməlidir. İşğal altındakı torpaqlar hər irəliləyən günlərdə düşməndən azad olunurdu.Cəmi 44 gün davam edən müharibədə şəhidlrəimiz, yaralılarımız, əlil və müharibə veteranlarımız olmasına baxmayaraq, nə xalq sarsılırdı, nə də əsgərlərimiz. Bu müddət ərzində 5 şəhər, 4 qəsəbə, 287 kənddə yenidən Azərbaycan bayrağı dalğalandı. Rəşadətli ordumuz Cəbrayıl, Füzuli,Qubadlı, Zəngilan, Zəngilan rayonunun Mincivan, Ağbənd, Bartaz qəsəbələri, Xocavənd rayonunun Hadrut qəsəbəsini və bir çox kəndləri, Tərtər rayonunun Suqovuşan kəndi, Xocalı və Laçın rayonlarının bir neçə kəndləri daxil olmaqla, ümumilikdə, 300-dən çox yaşayış məntəqəsi, o cümlədən Ağdərə, Murovdağ və Zəngilan istiqamətlərində mühüm strateji yüksəkliklər işğaldan azad etdi.
Hacı Rahib
Bibi Heybət məscidi axundu
